MPSC Rajyaseva Syllabus For 2024 {Old Pattern} in Marathi and English | राज्यसेवा अभ्यासक्रम

MPSC Gazzated Civil Services Prelims and Mains Syllabus For 2024 ( राज्यसेवा पूर्व व मुख्य परीक्षा अभ्यासक्रम ) in Marathi as well English also download the MPSC Syllabi in PDF format. The Maharashtra State Government holds the MPSC Recruitment, also known as the MPSC Rajyaseva Exam, every year to hire candidates for various positions in State Government institutions.

राज्यसेवा परीक्षा हे तीन भागामध्ये होत असते , सर्वप्रथम राज्यसेवा पूर्व परीक्षा MPSC Prelims, त्यानंतर राज्यसेवा मुख्य परीक्षा MPSC Mains आणि शेवट मुलाखत MPSC Interview.

• MPSC Prelims
• MPSC Mains
• MPSC Interview

MPSC New Syllabus 2025 Pattern – राज्यसेवा चा नवीन अभ्यासक्रम येथे बघा

राज्यसेवा परीक्षा अभ्यासक्रम – Rajyaseva Old Syllabus in Marathi

MPSC Prelims: राज्यसेवा पूर्व परीक्षे मध्ये २ पेपर असतात . प्रथम पेपर हा २०० गुणांचा असून त्यामध्ये १०० वस्तुनिष्ठ बहुपर्यायी Multiple Choice Questions असतात. राज्यसेवा पूर्व परीक्षा मराठी आणि इंग्लिश मध्ये देऊ शकता. MPSC Mains ला पात्र होण्यासाठी आधी पूर्व परीक्षा पात्र करावे लागते.

Stages of MPSC State Services (Rajyaseva) Exam:

Prelims: Objective Type Paper – General Studies – 200 marks (0.25 negative marking) – 2 Hours duration

NOTE: Only after successfully clearing the Prelims exam, you can apply for the Main exam otherwise you have to reappear in Prelims in the next year.

Main Exam:

Long Answer type papers:

1. English paper – 100 Marks
2. Marathi paper – 100 marks

Objective Type Questions:

1. General Studies paper I- 150 marks, 2 Hours duration
2. General Studies paper II – 150 marks, 2 Hours duration
3. General Studies paper III – 150 marks, 2 Hours duration
4. General Studies paper IV- 150 marks, 2 Hours duration

MPSC Rajyaseva Prelims Paper I – (200 marks) (100 Questions) राज्यसेवा पूर्व परीक्षा 1

१	Current events of state, national and international importance.(राज्य, राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील महत्वाच्या चालू घडामोडी)
२	History of India (with special reference to Maharashtra) and Indian National Movement.(भारतीय इतिहास [महाराष्ट्राच्या संदर्भात] व राष्ट्रीय चळवळ)
३	Maharashtra, India and World Geography – Physical, Social, Economic Geography of Maharashtra, India and the World.(महाराष्ट्राचा, भारताचा व जगाचा भौतिक, सामाजिक व आर्थिक भूगोल)
४	Maharashtra and India – Polity and Governance – Constitution, Political System, Panchayati Raj,Urban Governance, Public Policy, Rights issues, etc.(महाराष्ट्राची व भारताची राज्यव्यवस्था आणि शासन)
५	Economic and Social Development – Sustainable Development, Poverty, Inclusion, Demographics, Social Sector initiatives, etc.(आर्थिक व सामाजिक विकास)
६	General issues on Environmental Ecology, Bio-diversity and Climate Change-that do not require subject specialisation.(पर्यावरणीय परिस्थिती)
७	General Science (सामान्य विज्ञान)

MPSC Rajyaseva Prelims Paper II – (200 marks)(80 Questions) राज्यसेवा पूर्व परीक्षा 2

१	Comprehension (आकलन क्षमता)
२	Interpersonal & Communication Skills (वैयक्तिक कौशल्य संवाद कौशल्यासह)
३	Logical Reasoning & Analytical Ability (तार्किक व विश्लेषण क्षमता)
४	Decision Making & Problem Solving  (निर्णय निर्धारण व समस्येचे निराकरण)
५	General Mental Ability  (सामान्य बौद्धिक क्षमता)
६	Basic numeracy (numbers and their relations, orders of magnitude, etc.) (Class X level), Data interpretation(Charts, graphs, tables, data sufficiency etc.- Class X level) (मूलभूत संख्याशास्त्र)
७	Marathi and English Language Comprehension skills (Class X/XII level).मराठी व इंग्रजी भाषा आकलन कौशल्ये (दहावी / बारावी).

• Note 1 : Negative Marking – 0.33% for each wrong answer (except Decision Making and Problem Solving)
• Note 2: Questions relating to Marathi and English Language Comprehension skill of Class X/XII level (last item in the Syllabus of Paper II) will be tested through passages from Marathi and English language without providing cross translation thereof in the question paper.
• Note 3 : It is mandatory for the candidate to appear in both the Papers of State Services (Prelim) Examination for the purpose of evaluation. Therefore a candidate will be disqualified in case he / she do not appear in both the papers of State Services (Prelim) Examination.

राज्यसेवा पूर्व परीक्षा अभ्यासक्रम Download MPSC Prelims Syllabus in Marathi PDF : Click Here

राज्यसेवा मुख्य परीक्षा अभ्यासक्रम Rajyaseva Mains Syllabus

MPSC Mains राज्यसेवा मुख्य मध्ये एकूण ६ compulsory पेपर असतात. पेपर १ आणि पेपर २ हे अनुक्रमे इंग्लिश आणि मराठी भाषेवर असतात . बाकी सामान्य अध्ययन General Studies वरती असतो .

1) English (100 Marks) – Descriptive type questions

2) Marathi (100 Marks) – Descriptive type questions

3) General Studies Paper I: History, Geography and Agriculture [इतिहास, भूगोल व कृषी] (150 Marks) – (MCQs) – 2 hours

१. इतिहास (History)

• आधुनिक विशेषता महाराष्ट्राचा इतिहास (१८१८ ते १८५७)( History of Modern India (1818‐1857) particularly Maharashtra)
• ब्रिटीश सत्तेची भारतामध्ये स्थापना (Establishment of British Rule in India)
• सामाजिक सांस्कृतिक बदल ( Socio‐Cultural Changes)
• सामाजिक व आर्थिक जागृती ( Social and economic awakening)
• भारतीय राष्ट्रवादाची निर्मिती व विकास ( Emergence and growth of Indian nationalism)
• गांधी युगातील राष्ट्रीय चळवळ (National movement in Gandhi Era)
• स्वत्तांत्रोत्तर भारत ( India after Independence)
• महाराष्ट्रातील निवडक समाजसुधारक – त्यांची विचारप्रणाली व कार्य ( Selected Social Reformers of Maharashtra‐ their ideology and work)
• महाराष्ट्राचा सांस्कृतिक वारसा (प्राचीन ते आधुनिक)(Cultural Heritage of Maharashtra (Ancient to Modern))

२. भूगोल(Geography)

• प्राकृतिक भूगोल(Physical Geography)
• महाराष्ट्राचा आर्थिक भूगोल ( Economic Geography of Maharashtra)
• महाराष्ट्राचा मानवी व सामाजिक भूगोल ( Human and Social Geography of Maharashtra)
• पर्यावरण भूगोल ( Environmental Geography)
• जन भूगोलशास्त्र (महाराष्ट्राच्या संदर्भात)( Population Geography (with reference to Maharashtra))
• सुदूर संवेदन ( Remote Sensing)

३. कृषी (Agriculture)

• कृषी परिस्थितीकी( Agroecology)
• हवामान (Climate)
• मृदा (Soils)
• जल व्यवस्थापन (Water management)

4) General Studies Paper II: भारतीय संविधान व भारतीय राजकारण (महाराष्ट्राच्या विशेष संदर्भासह) व कायदा (150 Marks) – (MCQs) – 2 hours

• १. भारताचे संविधान(The Constitution of India)
• २. राजकीय यंत्रणा (शासनाची रचना व कार्य)(The Political System (Structure, Powers and Functions of Governments))
• ३. राज्य व प्रशासन प्रशासन (महाराष्ट्राच्या वेशेष संदर्भासह)(State Government and Administration (With Special Reference to Maharashtra))
• ४. जिल्हा प्रशासन( District Administration)
• ५. ग्रामीण आणि नागरी स्तानिक शासन(Rural and Urban Local Government)
• ६. शिक्षण पद्धती(Educational System)
• ७. पक्ष आणि दबावगट(Parties and Pressure Groups)
• ८. प्रसार माध्यमे(The Media)
• ९. निवडणूक प्रक्रिया(The Electoral Process)
• १०. प्रशासनिक कायदा( Administrative Law)
• ११. केंद्र सरकारचे व राज्य सरकारचे विशेषाधिकार( Central and State Government Privileges)
• १२. काही ससुंबद्ध कायदे(Some Pertinent Laws)
  • (१) पर्यावरण (संरक्षण) अधिनियम, १९८६( Environmental Protection Act, 1986)
  • (२) ग्राहक संरक्षण अधिनियम, १९८६( The Consumer Protection Act, 1986)
  • (३) माहितीचा अिधकार अिधिनयम, २००५( Right to Information Act, 2005)
  • (४) माहिती तंत्रद्यान अिधिनयम,२००० (सायबरिवषयक कायदा)( Information Technology Act ‐ 2000 (Cyber Law))
  • (५) भ्रष्टाचार प्रतिबंधक अिधिनयम( The Prevention of Corruption Act)
  • (६) अनुसूचित जाती आिण अनुसूचित जनजाती (अत्याचार प्रतिबंधक) अिधिनयम, १९८९( Scheduled Castes and Scheduled Tribes (Prevention of Atrocities) Act 1989)
  • (७) अनुसूचित जाती,अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंधक ) अिधिनयम १९९५( Scheduled Castes and Scheduled Tribes (Prevention of Atrocities) Rules 1995)
  • (८) नागरी हक्क संरक्षण अिधिनयम, १९९५( Protection of Civil Rights Act 1955)

१३. समाज कयाण व सामाजीक विधिविधान( Social Welfare and Social Legislation)
१४. सार्वजनिक सेवा(.Public Services)
१५. सरकारी खर्चावर नियंत्रण( Control over Public Expenditure)

5) General Studies Paper III: मानव संसाधन विभाग व मानवी हक्क (150 Marks) – (MCQs) – 2 hours

• १. मानव संसाधन विभाग( HUMAN RESOURCE DEVELOPMENT )
  • १.१ भारतातील मानव संसाधन विकास( Human Resource Development in India)
  • १.२ शिक्षण( Education)
  • १.३ व्यावसायिक शिक्षण(Vocational Education)
  • १.४ आरोग्य(Health)
  • १.५ ग्रामीण विकास( Rural Development)

• २. मानवी हक्क( HUMAN RIGHTS)
  • २.१ जागितक मानवी हक्क प्रतिज्ञापत्र (यडुीएचआर १९४८)( Universal Declaration of Human Rights (UDHR 1948))
  • २.२ बाल विकास(Child Development)
  • २.३ महिलांचा विकास(Women Development)
  • २.४ युवकांचा विकास( Youth Development)
  • २.५ आदिवासी विकास( Tribal Development)
  • २.६ सामाजिकदृष्ट्या वंचित घटकांचा विकास( Development for Socially deprived classes (SC, ST, VJ/NT, OBC etc. ) )
  • २.७ वयोवृद्ध लोकांचे कल्याण( Welfare for aged People)
  • २.८ कामगार कल्याण(Labour Welfare)
  • २.९ विकलांग व्यक्तींचे कल्याण( Welfare of disabled persons)
  • २.१० लोकांचे पनुवसन (विकास कप व नैसगक आपती यांमुळे बाधित लोक)( People’s Rehabilitation)
  • २.११ आंतरराष्ट्रीय व प्रादेशिक संघटना(International and Regional Organisations)
  • २.१२ ग्राहक संरक्षण( Consumer Protection)
  • २.१३ मुल्ये व नितीतत्वे( Values and Ethics)

6) General Studies Paper IV अर्थव्यवस्था व नियोजन,विकासविषयक अर्थशास्त्र आणि कृषी,विज्ञान व तंत्रज्ञान विकास (150 Marks) – (MCQs) – 2 hours

• १. अर्थव्यवस्था व नियोजन( ECONOMY AND PLANNING)
  • १.१ भारतीय अर्थव्यवस्था( Indian Economy)
  • १.२ नागरी व ग्रामीण पायाभूत सुविधांचा विकास( Urban and Rural Infrastructure Development)
  • १.३ उद्योग-गरजा( Industry: Need )
  • १.४ सहकार(Co‐operation)
  • १.५ आर्थिक सुधारणा( Economic reforms)
  • १.६ आंतराष्ट्रीय व्यापार व आंतरराष्ट्रीय भांडवली चळवळ( International Trade and International Capital Movements)
  • १.७ गरीबीचे निर्देशांक व अंदाज( Measurement and estimate of poverty)
  • १.८ रोजगार निर्धारनाचे घटक( Factors determining employment)
  • १.९ महाराष्ट्राची अर्थव्यवस्था( Economy of Maharashtra)

• २. विकास व कृषी यांचे अर्थशास्त्र( ECONOMICS OF DEVELOPMENT AND AGRICULTURE )
  • २.१ समष्टी अर्थशास्त्र( Macro Economics)
  • २.२ सार्वजनिक वित्तव्यवस्था आिण वित्तीय संथा(Public Finance and Financial Institutions)
  • २.३ वाढ विकास व आंतराष्ट्रीय अर्थशास्त्र( Growth, Development and International Economics)
  • २.४ भारतीय कृषी व्यवस्था, ग्राम विकास व सहकार( Indian Agriculture, Rural Development and Cooperation)
  • २.५ कृषि( Agriculture)
    • (१) राष्ट्रीय आर्थाव्यावस्थेत कृषिचे महत्व( Importance of Agriculture in National Economy)
    • (२) ग्रामीण कर्जबाजारीपणा,कृषि पातावारीची समस्या( Problem of rural indebtedness, Agriculture credit)
  • २.६ अन्न व पोषक आहार( Food and Nutrition)
  • २.७ भारतीय उद्योग पायाभूत सुविधा व सेवा क्षेत्र( Indian Industry, Infrastructure and Services Sector)

• ३. विज्ञान व तंत्रज्ञान विकास ( SCIENCE AND TECHNOLOGY DEVELOPMENTS)
  • ३.१ उर्जा (Energy)
  • ३.२ संगणक व माहिती तंत्रज्ञान(Computer and Information Technology)
  • ३.३ अवकाश तंत्रज्ञान( Space Technology)
  • ३.४ जैव तंत्रज्ञान(Biotechnology)
  • ३.५ भारताचे आण्विक धोरण( Nuclear Policy of India)
  • ३.५ आपत्ती व्यवस्थापन(Disaster Management)

राज्यसेवा मुख्य अभ्यासक्रम ( MPSC Mains Syllabus in Marathi PDF) : Click Here

Download MPSC Rajyaseva Mains Syallbus in English PDF : Click Here