महाराष्ट्रातील अभयारण्ये आणि राष्ट्रीय उद्याने – Sanctuary and National Parks

सर्व स्पर्धा परीक्षेमध्ये अभ्यारण्यावरती एक प्रश्न नेहमीच असतो , तर महारष्ट्रातील सर्व अभयारण्याची यादी .

महाराष्ट्रात एकूण ६१९१६ चौरस किलोमीटर इतके वनक्षेत्र आहे व ते एकूण राज्याच्या २१ टक्के आहे. राज्यात खालील प्रकारच्या वनांचा समावेश होतो.

• उष्ण कटिबंधीय पानगळीची शुष्क वने
• उष्ण कटिबंधीय पानगळीची दमट वने
• उष्ण कटिबंधीय काटेरी वने
• उष्ण कटिबंधीय सदाहरित वने
• समशीतोष्ण रुंदपर्णीय पर्वतीय वने
• सागरी किनाऱ्यावरची भरती ओहोटीची दलदलीय वने

महाराष्ट्रातील अभयारण्ये आणि राष्ट्रीय उद्याने

अ.क्र	अभयारण्य/ राष्ट्रीय उद्यानाचे नाव	जिल्हा	क्षेत्र (चौ.कि.मी)
१	अंबाबरवा अभयारण्य	बुलढाणा	१२७.११०
२	अंधारी अभयारण्य	चंद्रपूर	५०९.२७०
३	अनेर डॅम अभयारण्य	धुळे	८२.९४०
४	भामरागड अभयारण्य	गडचिरोली	१०४.३८०
५	भीमाशंकर अभयारण्य	पुणे-ठाणे	१३०.७८०
६	बोर अभयारण्य	वर्धा-नागपूर	६१.१००
७	चांदोली राष्ट्रीय उद्यान	सांगली-सातारा-कोल्हापूर-रत्नागिरी	३१७.६७०
८	चपराळा अभयारण्य	गडचिरोली	१३४.७८०
९	देऊळगाव-रेहेकूरी अभयारण्य	अहमदनगर	२.१७०
१०	ज्ञानगंगा अभयारण्य	बुलढाणा	२०५.२१०
११	माळढोक अभयारण्य (पुनर्रचित)	सोलापूर-अहमदनगर	१२२९.२४
१२	गौताळा औत्रमघाट अभयारण्य	औरंगाबाद-जळगाव	२६०.६१०
१३	गुगामल राष्ट्रीय उद्यान	अमरावती	३६१.२८०
१४	जायकवाडी पक्षी अभयारण्य	औरंगाबाद-अहमदनगर	३४१.०५०
१५	कळसूबाई-हरिश्चंद्रगड अभयारण्य	अहमदनगर	३६१.७१०
१६	कारंजा-सोहळ काळवीट अभयारण्य	अकोला	१८.३२१
१७	कर्नाळा फोर्ट पक्षी अभयारण्य	रायगड	१२.१५५
१८	काटेपूर्णा अभयारण्य	अकोला	७३.६९०
१९	कोयना अभयारण्य	सातारा	४२३.५५०
२०	लोणार अभयारण्य	बुलढाणा	३.८३१
२१	मालवण सागरी अभयारण्य	सिंधुदुर्ग	२९.१२२
२२	मयुरेश्वर सुपे अभयारण्य	पुणे	५.१४५
२३	मेळघाट अभयारण्य	अमरावती	७८८.७५०
२४	नायगाव मयूर अभयारण्य	बीड	२९.९०१
२५	नांदूर मध्यमेश्वर अभयारण्य	नाशिक	१००.१२०
२६	नरनाळा अभयारण्य	अकोला	१२.३५०
२७	नवेगाव राष्ट्रीय उद्यान	गोंदिया	१३३.८८०
२८	नागझिरा अभयारण्य	भंडारा-गोंदिया	१५२.८१०
२९	पैनगंगा अभयारण्य	यवतमाळ-नांदेड	४२४.८९०
३०	पेंच राष्ट्रीय उद्यान	नागपूर	२५९.७१०
३१	फणसाड अभयारण्य	रायगड	६९.७९०
३२	राधानगरी अभयारण्य	कोल्हापूर	३५१.१६०
३३	सागरेश्वर अभयारण्य	सांगली	१०.८७७
३४	संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान	मुंबई( ठाणे)	८६.९६५
३५	ताडोबा राष्ट्रीय उद्यान	चंद्रपूर	११६.५५०
३६	तानसा अभयारण्य	ठाणे	३०४.८१०
३७	टिपेश्वर अभयारण्य	यवतमाळ	१४८.६३२
३८	तुंगारेश्‍वर अभयारण्य	ठाणे	८५.७००
३९	वान अभयारण्य	अमरावती	२११.००६
४०	यावल अभयारण्य	जळगाव	१७७.५२०
४१	ऐडशी रामलिंगघाट अभयारण्य	उस्मानाबाद	२२.३७४
४२	मानसिंगदेव अभयारण्य	नागपूर	१८२.५८०
४३	नवीन नागझिरा अभयारण्य	गोंदिया-भंडारा	१५१.३३५
४४	नवेगाव अभयारण्य	गोंदिया	१२२.७५६
४५	नवीन बोर अभयारण्य	नागपूर	६०.६९
४६	नवीन माळढोक पक्षी अभयारण्य	उस्मानाबाद	०१.९८
४७	भोरगड संवर्धन राखीव क्षेत्र	नाशिक	३.४९३
४८	उमरेड करांडला अभयारण्य	नागपूर-भंडारा	१८९.२९
४९	कोलामार्का संवर्धन राखीव	गडचिरोली	१८०.७२
५०	ताम्हिनी अभयारण्य	पुणे-रायगड	४९.६२
५१	कोका अभयारण्य	भंडारा	९७.६२४
५२	मुक्ताई भवानी अभयारण्य	जळगाव	१२२.७४
५३	न्यू बोर विस्तारित अभयारण्य	वर्धा	१६.३१
५४	मामडापूर संवर्धन राखीव	नाशिक	५४.४६
५५	प्राणहिता अभयारण्य	गडचिरोली	४२०.०६
५६	सुधागड अभयारण्य	रायगड-पुणे	७७.१२८
५७	ईसापूर अभयारण्य	यवतमाळ-हिंगोली	३७.८०३
	एकूण क्षेत्रफळ चौ.कि.मी		१००५४.०१३